Ambitieus én haalbaar transformeren

Binnenstedelijke gebiedstransformaties bieden kans om ook andere opgaven aan te pakken. Maar hoe zorg je dat je ambities haalbaar blijven? Welke middelen kun je als gemeente inzetten? En hoe betrek je marktpartijen bij je ambities? Op 8 september organiseerde het programma Stedelijke Transformatie een themasessie over ambitieus en haalbaar transformeren. Hierin vertelden onder meer de gemeenten Tilburg en Zutphen hoe zij hun ambities werkelijkheid maken en gaf BPD Gebiedsontwikkeling zeven geboden voor gemeenten mee.

Wanneer je een gebied transformeert, dan wil je het meteen goed aanpakken. Bijvoorbeeld door de wijk meteen klimaatbestendig en de woningen toekomstbestendig te maken. Misschien wil je ook werk maken van inclusiviteit, de lokale economie stimuleren en duurzame mobiliteitsoplossingen bieden. Voor marktpartijen kan die stapeling van dit soort ambities een transformatie nóg complexer en meer onrendabel maken.
Bij de transformatie van Alkmaars Kanaal loopt projectmanager Karin de Visser tegen diverse vragen aan door het stapelen van ambities, zo blijkt uit haar presentatie tijdens de themasessie. “Conflict is een hard woord, maar we komen wel marktpartijen tegen als het gaat om het stapelen van ambities.” Lastig is volgens de projectmanager ook dat algemene ambities binnen de stad niet altijd passen bij de vraagstukken binnen een transformatielocatie. Daarnaast wordt de transformatie van Alkmaars Kanaal nog lastiger doordat de gemeente soms ambities stelt boven de wettelijke normen.

Ambities bestuurlijk verankeren in Zutphen

Ook in de gemeente Zutphen kwamen er bij de transformatie van de Noorderhaven een hoop ambities los vanuit de gemeente. Dan helpt het volgens programmamanager Edwin Koning om te zorgen voor continuïteit in de bestuurlijke ambitie, zodat je kunt aangeven waar je als gemeente heen wilt en de vaart in de transformatie houdt. “We hadden een behoorlijk gefragmenteerde aanpak. Uiteindelijk is na veel rumoer besloten deze ambities apart te zetten bij één wethouder om snelheid erin te krijgen.” Koning vindt ook dat je aan beide kanten enige risico’s moet nemen. “Dit betekent dat je ook doorzettingsmacht moet organiseren. Dat hoeft niet alleen bij je jezelf te zijn; je kunt ook een provincie of het Rijk daarbij betrekken.”
Volgens Koning is het belangrijk om de ambities zo lang mogelijk vol te houden om een hoog niveau. Daarnaast tipt hij partners zo vroeg mogelijk te betrekken bij het vormen van de ambities. Wees open over je ambities, maar blijf ook zakelijk handelen en zoek naar overeenkomsten in jullie belangen. Houd rekening met tegenvallers en onverwachte zaken. “En laat af en toe ook ambities varen”, tipt hij tijdens het webinar.

Investeren in de relatie

Tilburg heeft bij de transformatie van de Piushaven te maken met versnipperd grondeigendom. Samen met de twaalf verschillende ontwikkelaars is een strategische koers bepaald. “We zijn gestart met een heidag, later organiseerden we nog meer sessies en een excursie naar Hamburg”, vertelt projectmanager gebiedsontwikkeling Thérèse Mol. De gemeente heeft bewust geïnvesteerd in de relatie. Samenwerken en verbinden kan op vele manieren en met alle betrokkenen volgens Mol. De ontspannen houding die deze investering oplevert, zorgt vervolgens voor vertrouwen. “En dat heb je nodig met een meerjarige samenwerking. Daarom zijn we altijd in dialoog en gesprek met elkaar.” Mol merkt bovendien dat blijven focussen op ambities en die ambities faseren werkt. “Dat houdt continuïteit in de bouwproductie. Laat ontwikkelaars niet op elkaar wachten.”

7 geboden van BPD

BPD Gebiedsontwikkeling heeft zeven geboden opgesteld voor een ambitieuze haalbare transformatie als helder advies aan gemeenten. Tijdens de online themasessie somde stadsontwikkelaar Coen-Martijn Hofland de geboden op:

1. Maak samen op gebiedsniveau een ambitieuze gebiedskaart. Leg vast wat moet en laat vrij wat kan. Werk daarin volledig transparant.
2. Maak keuzes zo vroeg mogelijk in het ontwikkelproces. Bepaal met alle ontwikkelpartners welke ambities boven de wettelijke normen zijn en welke niet.
3. Organiseer je ontwikkelproces zo dat je politiek ongevoelig mogelijk bent.
4. Maak gebruik van ieders expertise, middelen en capaciteit.
5. Iedereen kan een mooi idee verzinnen dat er nooit komt. Een ambitieus plan gaat over kwaliteit, maar ook over planning en financiële haalbaarheid.
6. Werk aan vertrouwen en ga samen dingen doen! Selecteer een mogelijke samenwerking op partner en niet op plan.
7. Toon je belofte vanaf het begin! Placemaking is geen kostenpost, maar een investering.