Een succesvolle publieke plek creëren: hoe doe je dat?

Het ontwikkelen van nieuwe publieke plekken vraagt om maatwerk. Er is geen standaard recept voor een succesvolle strategie. Hoe ontwikkel je een ontmoetingsplek die continu leeft? Hoe vorm je vanuit een top-downaanpak of een bottom-upaanpak zo’n levendige ontmoetingsplek? En hoe werkt dat bijvoorbeeld in een havengebied? Tijdens het jaarcongres Stedelijke Transformatie deelden Rob van Kalmthout (Rebel Group), Hans Karssenberg (Stadsmakersfonds) en Mathijs van Beem (Koopmans) tijdens de themasessie Succesvolle publieke plekken inspirerende voorbeelden.

“Het ontwikkelen van een centrumgebied waar tijdens de gehele dag ontmoetingen plaatsvinden, vraagt om een integrale aanpak”, stelt Rob van Kalmthout. Die aanpak start altijd met een analyse van het gebied gericht op tijd en ruimte: op welke momenten wordt welke ruimte op welke manier gebruikt? Die analyse helpt een specifiek en gedifferentieerd programma opstellen. Op basis daarvan kun je een specifiek woonmilieu vaststellen dat past bij de context van het gebied.
Binnen dit proces van analyseren, programma opstellen en woonmilieu vaststellen, geeft Van Kalmthout vier tips:

1. Vorm een sterk inhoudelijke (eind)ambitie en bewaak deze tijdens het gehele proces. Bewaak ook de kwaliteit van het openbare gebied tijdens het proces; wees flexibel in fasering en uitvoering van een centrumontwikkeling.
2. Grijp kansen! Onderzoek waar de energie of het ondernemerschap zit en breng in kaart hoe elke businesscase per actor in tijd zich ontwikkelt.
3. Voeg een ‘ondernemerschapslaag’ toe in de gebiedsontwikkeling. Stuur aan op deze competentie in je team, bewaak korte besluitvormingslijnen en houdt continuïteit aan.
4. Let niet alleen op de kwaliteit van de gebouwen en de openbare ruimte; zorg ook voor betrokkenheid van bewoners en ondernemers. Dat resulteert in een mentaal eigenaarschap.

Aantrekkelijke voorwaarden voor echte stadsmakers

Meer aandacht voor placemaking is volgens Hans Karssenberg nodig om een grotere impact te maken en de kwaliteit van gemeenschappen, plekken en steden te verhogen. “En daarvoor is een nieuwe financiële infrastructuur nodig.” Het Stadmakersfonds noemt hij als voorbeeld; dit fonds fungeert als matchmaker tussen de juiste stadmakers en gebieden. Ook investeert het fonds zelf in gebieden door betaalbare leningen te verstrekken voor de aankoop en de nieuw -en verbouw van vastgoed en/of grond. De financiële ondersteuning worden tegen FAIR-lease principes verleend. Zo worden redelijke rentes gevraagd en kan het terugbetalen aan het einde plaatsvinden. Ook worden maatschappelijke waarden gekoppeld met SMART-doelstellingen, die worden gemonitord en herijkt waar nodig. Deze combinatie van maatschappelijke en financiële waarden is belangrijk, omdat het helpt om meer aantrekkelijke, mooie, inclusieve en rechtvaardige steden te ontwikkelen.

Waterfront bij Harderwijk

De gemeente Harderwijk wil het havengebied Waterfront om verschillende redenen aanpakken. Zo wil het meer kansen voor bedrijvigheid creëren, een aantrekkelijke bezoekersstad zijn, de economische basis verbreden, inzetten op een aantrekkelijk watergerelateerd woonmilieu en de natuur versterken.
Op welke manier wordt hierop ingespeeld? Door een poort naar het havengebied te ontwikkelen. Daarvoor is een grote parkeerplaats getransformeerd naar een lange wandelboulevard. Hiermee wordt er een ontmoetingsplek gerealiseerd die ook een doorstroomplek vormt naar het strandeiland. Daarnaast is in overleg met ondernemers en omwonenden via een klankbordgroep in kaart gebracht op welke manier de bereikbaarheid van het gebied beter kon. Ook is bewust ervoor gekozen het openbaar gebied tegelijkertijd met het opleveren van de woningen gereed te hebben. Zo wordt tijdens het gehele proces een aantrekkingskracht naar het gebied gecreëerd.