De SDG’s als kompas bij stedelijke transformatie

De Sustainable Development Goals (SDG’s) geven richting aan het mondiale streven om van de wereld een betere plek te maken. Stedelijke transformaties kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Daarvan is Bas van de Griendt (Stratego Advies) overtuigd. Samen met Jos Sentel (Syntrus Achmea Real Estate & Finance) en Marcel Herms (gemeente Utrecht) daagde hij tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie deelnemers uit om, nagenoeg letterlijk, kleur te bekennen en de vertaalslag naar de gebouwde omgeving te maken.

De zeventien Sustainable Development Goals zijn in 2015 door alle 193 leden van de Verenigde Naties vastgesteld. Veel overheden, organisaties en bedrijven identificeren zich sindsdien hiermee, óók in de vastgoedsector, al is daar nog een wereld te winnen. Slechts 39 procent van de Nederlandse vastgoedprofessionals is bekend met de SDG’s. Dat blijkt uit onderzoek door Van de Griendt. Hoger zijn de scores van andere onderzoeken onder CEO’s van beursgenoteerde ondernemingen en duurzaamheidsmanagers van uiteenlopende bedrijven: meer dan 90 procent van hen is met de doelen bekend. Vooral beleggers en aandeelhouders die belang hebben bij de langetermijngezondheid van bedrijven, omarmen de ontwikkelingsdoelen en zetten die in toenemende mate in als license to operate.

Beleggers zetten de toon

‘Beleggen met betekenis’ prijkt met grote letters op de openingssheet van de presentatie van Jos Sentel, manager Strategy en Research bij Syntrus Achmea. “Voor grote pensioenfondsen beleggen wij in vastgoed en hypotheken”, vertelt hij. “We streven hierbij zowel naar financieel als maatschappelijk rendement. Samen met de pensioenfondsen maken we dankbaar gebruik van de SDG’s om het maatschappelijk effect van beleggingen uit te drukken.”

Sentel en Van de Griendt zien dat de SDG’s via beleid van institutionele beleggers als Syntrus Achmea doorsijpelen naar de wereld van vastgoed en gebiedsontwikkeling. Van de Griendt: “Het wordt voor ontwikkelaars en bouwers steeds belangrijker, zo niet noodzakelijk, om te kunnen uitleggen hoe hun transformatieprojecten bijdragen aan de SDG’s. Denk ook aan Bouwinvest, eveneens belegger in vastgoed, die in 2020 met minimaal 70 procent van haar investeringen wil bijdragen aan de SDG’s.”

De SDG-top 5 voor gebiedsontwikkeling

Welke van de zeventien SDG’s zijn relevant voor gebiedsontwikkeling in Nederland? Van de Griendt peilt dat onder de aanwezigen en somt op:

1. Duurzame steden en gemeenschappen (SDG11)
2. Betaalbare en duurzame energie (SDG7)
3. Goede gezondheid en welzijn (SDG3)
4. Verantwoorde consumptie en productie (SDG12)
5. Klimaatactie (SDG13)

Deze top 5 wordt gevolgd door drie SDG’s die schijnbaar fungeren als middelen om tot duurzame ontwikkeling te komen: onderwijs (SDG4), partnerschap (SDG17) en innovatie en infrastructuur (SDG9). Voor Van de Griendt is de uitkomst geen verrassing: “Deze top 5 komt precies overeen met de bevindingen van mijn onderzoek onder vastgoedprofessionals en eerdere enquêtes. Bovendien zijn het dezelfde SDG’s als waaraan pensioenfondsen en hun uitvoeringsorganisaties prioriteit geven.”

Duurzame steden en gemeenschappen is dus het meest relevant, maar andere SDG’s helpen volgens Van de Griendt dat doel bereiken. “Het krachtige van SDG11 is dat in de omschrijving ‘duurzame steden en gemeenschappen’ zowel de fysieke, sociale als economische dimensie van duurzaamheid een plek heeft. Dat past bij de Wedding Cake-benadering, die aanspoort om in projecten bij te dragen aan doelen uit al deze drie ‘taartlagen’. Met name in de vastgoedsector zie je dat er soms nog met een erg technische en fysieke bril naar duurzaamheid wordt gekeken, terwijl overheden steeds meer integrale eisen en doelen aan gebieden stellen.”

Utrecht als Global Goals City

In 2015 committeerde de stad Utrecht zich al aan de Sustainable Development Goals. Onder de noemer ‘Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen’ wordt lokaal invulling geven aan de mondiale doelstellingen. Dat vertelt Marcel Herms, adviseur SDG’s bij de gemeente Utrecht. “We willen het allereerst samen met de stad doen. Hiervoor is het netwerk Utrecht4GlobalGoals in het leven geroepen. Zo werken we aan bekendheid en bewustwording en proberen we bedrijven te binden. Een dashboard met eigen indicatoren helpt ons als gemeente prestaties en effecten monitoren.”

Volgens Herms hebben de SDG’s zeker meerwaarde voor gemeenten en ontwikkelaars als verbindende factor: ze vormen een internationale, gemeenschappelijke taal, die wervend is en als kapstok kan dienen voor lokaal beleid en partijen die daarvoor nodig zijn. Daarnaast stimuleren de SDG’s een integrale en op de lange termijn gerichte kijk op de leefomgeving. Bovendien zijn de doelen niet opgesteld vanuit het oogpunt of de verantwoordelijkheid van één partij. Sterker nog: de doelen zijn alleen haalbaar als landen, overheden, marktpartijen en organisaties samenwerken. ‘Partnerschap om doelstellingen te bereiken’, zo luidt niet voor niets het zeventiende ontwikkeldoel.

Naar een lokale SDG-agenda

De lokale en praktische vertaling van de SDG’s naar de (transformatie van de) gebouwde omgeving is niet eenvoudig. Dat blijkt ook wanneer de sessiedeelnemers hieraan groepen werken. Daarvoor geeft Van de Griendt een stappenplan voor SDG-awareness:

De sprong van stap 3 (selectie en prioritering) naar stap 4 en 5 (het bepalen van indicatoren en het stellen van doelen) is een uitdagende, erkent hij. “Het is belangrijk om die indicatoren en doelen af te stemmen met investeringsagenda’s en overheidsbeleid. Een bijdrage leveren aan een duurzame ontwikkeling van onze steden en zo komen tot maatschappelijk rendement: daar is het pensioenfondsen, beleggers en overheden in essentie om te doen. Het is de vastgoedsector die daarin op lokaal niveau het verschil maken. Het ligt voor de hand dat juist zij het voortouw nemen bij het opstellen van een lokale SDG-agenda voor de gebouwde omgeving.”