Barrières worden kansen achter station Eindhoven

Ontwerpteam Urban Arcipelago omarmde voor het BNA-onderzoek De stad van de toekomst de barrières van Fellenoord, de noordkant van station Eindhoven, en boog ze om tot kansen. Het multidisciplinaire team onderzocht in haar ontwerpstudie hoe je het gebied kunt transformeren tot een knooppunt met betekenis voor de stad en de verschillende campussen in de Eindhovense periferie. Met ruimte voor wonen, groen en reizen. Volgens teamleider Mauro Parravicini de ideale kans om waarde en kwaliteit toe te voegen aan een plek die daar eigenlijk niet voor geschikt lijkt.

Fellenoord is één van de vijf testlocaties van 1×1 km in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven vanuit het BNA-onderzoek De stad van de toekomst. Het gebied moest volgens de ontwerpopdracht naar een toekomstbestendig smart mobility systeem gaan. Fellenoord moet de aansluiting worden tussen Woensel, de TU campus en de binnenstad en een levendig stadsdeel worden dat meerdere kwaliteiten van Eindhoven aan elkaar knoopt. Voor die ontwerpopdracht werkte de gemeente Eindhoven samen met internationaal ontwerpteam Urban Arcipelago aan een integraal ontwerp voor het gebied achter station Eindhoven. Experts dachten vanuit verschillende disciplines mee over de mogelijke transformatie van het gebied. “Daarvoor keken we niet alleen naar de ambities voor het gebied”, benadrukt de Italiaanse teamleider Parravicini. “We keken ook naar de grotere, internationale ambities van de stad en naar hun uitdagingen in de toekomst.” Brainport Eindhoven wil een innovatieve toptechnologieregio van wereldformaat zijn. De stad wil groeien en wil mensen aantrekken. Een leefbaar stationsgebied met ruimte voor wonen, cultuur en andere voorzieningen én het betrekken van de periferie hoort daarbij.

In de voorstudie kwam het team een aantal kritieke elementen tegen. “Fellenoord is cruciaal voor de mobiliteit in de regio”, zegt Parravicini. “Maar omdat alles samenkomt op deze plek achter het station, is het een overbelast knooppunt. Ook is het niet gebruiks- of voetgangersvriendelijk. Water is een ander knelpunt; Fellenoord vormt het laagste punt van de stad en we moesten dus zowel rekening houden met het riool als het oppervlaktewater. En dan loopt er nog een spoorlijn door het gebied die een barrière opwerpt.” Het team liet zich niet uit het veld slaan door deze barrières, maar greep ze juist aan om kwaliteit toe te voegen aan het gebied. “In onze ontwerpstudie scheiden we regenwater van het rioolwater. We hebben daarmee meteen oog voor mogelijke regenstormen als gevolg van de klimaatverandering. Zo creëren we bufferzones die zorgen voor meer groen en leefbaarheid en leveren daarmee kwaliteitsplekken op. Ook de uitdagingen rond de infrastructuur zagen we als kansen. De busterminal verdelen we over verschillende punten. Met een pad voor voetgangers met extra groen en water maken we de verschillende plekken goed bereikbaar en aantrekkelijk voor voetgangers. Voor wie niet wil lopen hebben we een people mover die je naar de verschillende plekken in het stationsgebied brengt. In de toekomst kun je dit uitbreiden naar Eindhoven Airport als lightrail.”

Aantrekkelijk gebied

Fellenoord is ook op andere vlakken een belangrijk knooppunt voor de stad. Het biedt een belangrijke connectie met het winkelgebied en uitgaansgelegenheden in de binnenstad. Het gebied moet daarom goed bereikbaar zijn en blijven, maar ook aantrekkelijker worden om in te verblijven. De ontwerpstudie van Urban Arcipelago houdt volgens Parravicini ook zeker rekening met die ambities van de gemeente. “We bieden ruimte voor wonen, groen, voorzieningen en cultuur. Het wordt een plek waar dit allemaal samenkomt. De wortels van onze visie liggen in wat er al is. En die opgaven geven weer input voor nieuwe ontwikkelingen. We proberen te bewaren wat functioneel is en toe te voegen wat waardevol is. Door meer groen en niet alles meteen volbouwen, zorgen we voor meer leefbaarheid en flexibiliteit in het gebied.”

Ruimte voor kwaliteit

Hoe mooi de aanpak ook klinkt, het is nog niet zeker wat Eindhoven gaat doen met de ontwerpstudie. Het team van Urban Arcipelago realiseert zich dat ze in deze ontwerpstudie niet alle opgaven oplost, maar denkt dat het wel voldoende kansen biedt voor toekomstige ontwikkelingen. “Juist in transformatiegebieden kun je alvast rekening houden met mogelijke oplossingen. We proberen in onze studie de problemen zoveel mogelijk uit te smeren en zo te verdunnen. Voorop staat dat we kijken naar hoe we de leefbaarheid kunnen optimaliseren en hoe we zoveel mogelijk kwaliteit aan het gebied kunnen toevoegen. Dat zorgt er ook voor dat het gebied interessanter wordt voor investeerders.” En door de inrichting van het gebied kun je volgens Parravicini het gedrag van mensen ook een beetje proberen te sturen, om op die manier bepaalde vraagstukken aan te pakken. “Als mensen omringt zijn door kwaliteit, met veel groen, fijne zitplekjes en voorzieningen, vinden mensen het heus niet erg om een stukje te lopen.”