Voor de rekenaars
Projectontwikkelaars zijn alleen uit op geld. Gemeenten stapelen met ambities projecten dood. Deze uitspraken hoor ik nog steeds met enige regelmaat. Hardnekkige vooroordelen en niet altijd helemaal waar. Maar ze helpen niet. Gemeenten bouwen immers zelf geen huizen. Hugo de Jonge en de provincies evenmin. Overheid en markt hebben elkaar dus hard nodig om de woningbouwopgave voor elkaar te krijgen.
Gemeenten hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid die niet alleen over aantallen woningen gaat, maar ook over thema’s als duurzaamheid, leefbaarheid en bereikbaarheid. Marktpartijen zullen altijd aandacht hebben voor hun verdienmodel. Zo willen de meeste projectontwikkelaars graag mooie woningen en woonomgevingen maken, waar je nog lang trots op kunt zijn. Maar ze moet er wel aan kunnen verdienen.
We zien nu vaak overheden zelf rekenen aan grondexploitaties. Marktpartijen doen dat ook. Twee keer hetzelfde werk. Vervolgens gaan partijen samen optellen en aftrekken. Drie keer hetzelfde werk. Terwijl er een chronisch tekort is aan gekwalificeerde mensen. Dus je komt er alleen als je samen werkt én samen rekent, met open vizier en met de boeken open. Dat is één keer werk en geeft een beter resultaat. De basis hiervoor is vertrouwen. En dat moet groeien.
Vanuit het programma Stedelijke Transformatie heeft de TU Delft alweer een paar jaar geleden een essay geschreven Leren van Stedelijke Transformaties. Hieruit bleek dat het in de samenwerking helpt als mensen bij verschillende organisaties elkaar goed kennen. Wat ook helpt: als die samenwerking aandacht en tijd krijgt, en wanneer nodig intensief is. Het is net als met planten: geef goede, gedoseerde aandacht en het wordt mooi.
Inmiddels zijn er verschillende voorbeelden waaruit blijkt dat je als overheid en markt anders met elkaar kunt samenwerken. Het Zwols Concilium heb ik al eens genoemd. Dergelijke structurele overleggen bestaan op meer plaatsen, en het zou nog vaker kunnen. De versnellingstafels die de minister de komende tijd wil inrichten, vormen een goede gelegenheid om overheid en markt bij elkaar aan tafel te zetten. Ik hoop dat die kans niet passeert. Dat daar concrete gesprekken over concrete projecten aan de orde komen, zoals dat in eerdere versnellingskamers gebeurde.
De Reiswijzer Gebiedsontwikkeling breekt een lans voor partnerselectie. Kies niet je plan, maar de partner waarmee je als overheid een ontwikkeling wilt realiseren. Recent verscheen de Gids Smakkelaarsveld over zo’n ontwikkeling in het Utrechtse Stationsgebied. De ondertitel zegt voldoende: kiezen voor gelijkwaardigheid en kwaliteit. Zeer de moeite waard om te lezen hoe overheid, markt en samenleving samen tot een goed plan komen op zo’n ingewikkelde plek. Daar worden rekenaars ook blij van. Niet optellen of aftrekken, maar vermenigvuldigen!