“We zoeken partijen die mét ons en elkaar een vernieuwend binnenstedelijk programma willen realiseren”

In Breda heeft de stedelijke transformatie veel economische, sociale, culturele en fysieke dimensies. Zeker in de centrumlocaties van de stad worden stedelijke functies samengebracht. Daarbij is water een belangrijke bindende factor; het rivierlandschap zorgt volgens wethouder Paul de Beer zelfs voor meer intensieve samenwerking om de binnenstedelijke transformatie te doen slagen.

Hoe ziet de binnenstedelijke woningbouwopgave eruit voor Breda?

“In ons coalitieakkoord Lef en Liefde gaan we uit van een productie van 6.000 woningen in deze bestuursperiode. Daarna willen we een voorspoedige productie van 890 woningen per jaar borgen. Deze bestuursperiode willen we 1.200 sociale woningen, 1.800 middeldure woningen en 3.000 woningen voor de vrije sector opleveren. Ongeveer 38 procent van deze productie is in het centrum. De woonopgave staat overigens niet op zichzelf, want de stad moet ook zijn geld verdienen. In de stedelijke transformatie hebben we daarom ook veel aandacht voor werklocaties, waarbij we zeker in het centrum zoeken naar meer gemengde milieus.”

Aan welke andere maatschappelijke opgaven raakt dat?

“Het publieke domein moet aanmerkelijke wijzigingen ondergaan. De kunst is om de stedelijke dynamiek te koppelen aan de doelstellingen van een vitale en inclusieve stad: iedereen doet mee, onder het motto ‘Breda brengt het samen’. In ons centrum hebben we een areaal van 124 hectare transformatiegebied beschikbaar op loopafstand van het internationaal treinstation. Een enorm oppervlak, van ongeveer van tien Chassé Parken, dat goede kansen biedt om de diverse waarden, doelstellingen en opgaven samen te brengen. Het biedt ons de kans om een nieuwe en stedelijker dimensie te geven in een compacte stad. We moeten zorgvuldig nadenken over hoe we dit gebied aanpakken en met welke doelen. Zo kunnen we een voormalig kazerneterrein, belastingkantoor en rechtbank teruggeven aan de stad met een park en een warm woonklimaat. Tegelijk kunnen we een hyperinnovatief internationaal stadsdeel met een gemengd functioneel programma in een voormalig havengebied aan Europa bieden. De maat en de schaal van deze transformatie biedt ons de kans om inhoud te geven aan de systeemtransities die op ons afkomen, zoals de energietransitie, de mobiliteitsopgave, de digitalisering en niet in de laatste plaats de klimaatadaptatie.”

Wat is jullie rol en verantwoordelijkheid in het realiseren van die opgaven?

“Zoveel gelegenheid en ruimte in het centrum biedt kansen en risico’s. We kunnen sneller inspelen op de actuele woningbehoefte en dat gaan we ook doen. We moeten echter oppassen dat we de economische functies niet verdringen. Ook moeten we zorgvuldig ruimte geven voor de noodzakelijke vergroening en de wateropgave in de stad. Het gaat om goed programmeren en faseren, zodat we voorkomen dat locaties elkaar gaan beconcurreren.

De ontwikkeling en realisatie van veel van onze binnenstedelijke locaties is sterk afhankelijk van publieke investeringen – zoals in de stedelijke ontsluiting en rivierlandschappen. Die kosten kun je niet volledig dekken vanuit de gemeentelijke middelen voor gebiedsontwikkeling. Ook is een meerjarige investeringsanalyse niet toereikend om het noodzakelijke casco te kunnen financieren. We werken daarom samen met andere overheden en proberen zoveel mogelijk in gezamenlijkheid te programmeren met het waterschap Brabantse Delta en de provincie Noord-Brabant. Die samenwerking is ook nodig vanwege het bovenlokale belang van een goede centrumstad in West-Brabant en een internationaal vervoerknooppunt in Zuid-Nederland. Daarnaast zijn we nadrukkelijk op zoek naar ontwikkelende partijen en beleggers die mét ons en met elkaar een vernieuwend binnenstedelijk programma willen realiseren in een steeds spannender Breda, op minder dan een uur van Schiphol en Zaventem.”

Wat is volgens jullie de rol van het programma Stedelijke Transformatie hierin?

“We zijn direct ingestapt toen het programma gelanceerd werd vanwege de bundeling van de kracht van publieke en private partijen, gecombineerd met de kennis van Platform31 en TU Delft. Dat biedt een forum voor kennisontwikkeling en gemeenschappelijke meningsvorming rond de condities voor de transformatie. Het programma heeft een prima invloed gehad op de groeiende samenwerking met de provincie en met de andere steden in Brabant, en ook op lokaal niveau, door actief mee te werken in het programma rond diverse onderwerpen.

Hoogtepunten tot op heden zijn de bijeenkomst in Breda rond fondsvorming bij stedelijke transformatie, het atelier tijdens de Dutch Design Week en het bezoek van Kamerleden aan Breda. Dit laatste was een goede gelegenheid om vanuit de steden en het programma duidelijk te maken dat samenwerkende overheden en marktpartijen steun van het Rijk – wetgeving én middelen – niet kunnen missen. Dat kon niet in de wederopbouw, niet in de tijd van de stadsvernieuwing, en ook niet tijdens de aanpak van de naoorlogse wijken. In die tijd werd nog geld verdiend in de stadsuitleg, dat ook ingezet kon worden in de bestaande stad. Die situatie bestaat niet meer. Voor een geloofwaardig tempo van (her)ontwikkeling van de transformatiegebieden is in veel steden een landelijk transformatiefonds broodnodig. Dit programma heeft dat feitelijk al bewezen.”