Inrichting openbare ruimte als transformatiemotor in Amersfoort

Welk effect heeft de herinrichting van het stationsgebied op de omliggende bebouwde omgeving en functies? Tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie bracht een excursie door het Amersfoortse stationsgebied antwoorden op deze vraag. Arno Goossens en Dirk Hölzer van de gemeente Amersfoort lieten bezoekers zien welke impact de transformatie in hun stad teweegbracht.

De tour trapte af in de congreslocatie De Nieuwe Stad. Daar wordt eerst stilgestaan op de Oliemolenhof. De gemeente ziet dit niet als een plein, maar als een ontmoetingsplek dat ook perfect is voor festivals. Het grenst aan het kantoorgebouw van TwynstraGudde, waar vier dagen per week flexibele werkplekken te huur zijn. “Zo ontmoet je nog eens iemand”, vertelt Goossens. In De Nieuwe Stad wordt nu gewerkt en geleerd. De bedoeling is dat er ook geleefd wordt. Daarom komen er 600 woningen in het gebied en een parkeerhuis dat in de toekomst makkelijk is te transformeren naar een woonfunctie. Wanneer de parkeereisen in Amersfoort in de toekomst dalen, kan de parkeertoren makkelijker transformeren naar woningbouw.

Eyecatchers en uitdagingen

De tour gaat verder langs het Eemplein, waar samenhorigheid centraal staat. Daarbij worden ook de haven en overkant van het water betrokken. Het Eemhuis is de eyecatcher, een plek voor samenkomen. Het regionale archief is hier gevestigd, evenals de bibliotheek en verschillende kunstverzamelingen. Het is dan ook een groot succes; Amersfoort telt 130.000 inwoners en het Eemhuis trekt ongeveer 1 miljoen bezoekers per jaar.
De volgende halte is rotonde De Nieuwe Poort, ook wel bekend als een van de gevaarlijkste rotondes van Nederland. Fietsers kunnen hier twee kanten op en dat zorgt, in combinatie met de grote verkeersdrukte, al snel voor een onveilige verkeerssituatie. In het midden van de rotonde is een groene plek gecreëerd die door de continue drukte moeilijk bereikbaar is. Verschillende oplossingen zijn de revue gepasseerd, maar een uitkomst voor het probleem ligt nog niet binnen handbereik. Andere routes aantrekkelijker maken, kan helpen. Een structurele oplossing is daarom noodzakelijk en daarover buigen zich nu externe experts.

Andere keuzes maken

In de wijk Puntenburg ligt een watertje met een leuke en speelse plek voor de kinderen uit de buurt. Tijdens de ontwikkeling waren er wel vragen over de aanleg van dat watertje. Inmiddels blijkt het een geliefde plek waar in de zomer buurtkinderen verkoeling zoeken. In deze wijk heeft de gemeente gekozen voor huizen met een eigen tuin en parkeerplaats op het eigen perceel. Bij toekomstige stadwoningen worden andere keuzes gemaakt, vertellen Goossens en Hölzer. Dan komt er geen eigen parkeerplek voor de deur en komt er één park voor de deur, in plaats van een privétuin.
Via de Brouwerstunnel vervolgt de tour langs de Stationsstraat. Op deze hoofdroute naar het station rijden maar liefst 1.800 bussen per dag – omgerekend minimaal één bus per minuut. Een gebiedstransformatie moet hier een winst van 9 seconden per busrit opleveren en dit dé klimaatstraat van Nederland maken. Er komt daarvoor een bomenlaan en verbinding van de twee kanten van de weg; een echte stadsstraat dus. Ook wordt hier rekening gehouden met de lichte helling in de weg en het voorkomen van waterophopingen. Bij de herindeling gaat het opvangen van water dan ook centraal staan.

Nieuw stationsplein en nieuwe kansen

Het stationsplein wordt ook getransformeerd. Hier komt een fietskelder, waardoor het plein een betere ontmoetingsplek wordt. Deze transformatie brengt ook nieuwe partijen naar Amersfoort. Zo gaat het landelijk kantoor van Natuurmonumenten zich hier vestigen in een oud kantoorpand van TwynstraGudde. Dat kantoor ondergaat daarvoor eerst een transformatie. Natuurmonumenten hoopt met de verhuizing haar CO2-uitstoot te verlagen, omdat er minder met de auto en meer met openbaar vervoer gereisd gaat worden.

Van leegstand naar woningen

Aan het einde van de tour lopen Goossens en Hölzer, via de Snouckaertlaan, naar de Zonnehof. Deze groene openbare ruimte, waarin het Rietveld Paviljoen gevestigd is, was eerst een kille grijze parkeerplaats. Door de transformatie naar groen worden nu ook de omliggende leegstaande gebouwen getransformeerd naar woningbouw. Nu wordt de openbare ruimte voornamelijk nog door fietsers en brommers gebruikt, om van de ene naar de andere kant van de stad te komen. Dat gaat volgens Goossens en Hölzer ook veranderen. Want wat eerst een saaie en kille kantoorplek was, moet straks een nieuwe, levendige en groene woonwijk worden.