Excursie door De Nieuwe Stad

Hoe kunnen we een leegstaand bedrijventerrein transformeren naar een levendig stuk stad? En dan het liefst naar een dynamische microstad met ruimte voor werken, leren en leven? Dit vraagstuk staat centraal bij de herontwikkeling van het bedrijventerrein rondom de Prodentfabriek in Amersfoort. Tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie vertellen Mendel van Robbers van Schipper Bosch en Frank Hazeleger van Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht (OMU) over de ontwikkeling van dit nieuwe stukje stad.

De Prodentfabriek heeft een geweldige ligging naast de oude stad van Amersfoort, die op tien minuten wandelafstand ligt. In 2012 stopte hier de productie van onder meer Zendium en moesten nieuwe plannen worden gemaakt. Destijds wilde Schipper Bosch al investeren in deze mooie binnenstedelijke ontwikkellocatie. Maar de financiering bleek een heikel punt want banken waren heel terughoudend. Uiteindelijk bood de Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht (OMU) uitkomst. De OMU is opgericht door de provincie Utrecht in 2011 en financiert met een revolverend investeringsfonds van 15 miljoen euro de meeste lastige herstructurerings- en transformatieprojecten van (leegstaande) bedrijfsobjecten en kantoorgebouwen. De zelfstandige uitvoeringsorganisatie geloofde wél in de droom van Schipper Bosch en hielp met de financiering van het project.

Werken aan de droom

Het geloof in de droom van Schipper Bosch werd beloond; na 14 maanden waren bijna alle ruimtes verhuurd in De Nieuwe Stad. Een deel van de locatie hield Schipper Bosch open voor een grote toekomstige huurder. Dat werd uiteindelijk het MBO Amersfoort. Sinds 2015 is deze onderwijsinstelling voor een deel gevestigd in de Prodentfabriek.

Een echte eyecatcher op het terrein is de Oliemolenhof. Korte tijd was dit het grootste elektrische laadplein in Europa; hier mogen namelijk alleen elektrische auto’s parkeren. Het plein is volgens de rondleiders Van Robbers en Hazeleger een goed voorbeeld van hoe een droom werkelijkheid wordt. Het is voor iedereen toegankelijk, maar is ook een privéterrein. Daardoor kon Schipper Bosch het ontwikkelen op de manier zoals ze zelf voor ogen hadden, zonder rekening te houden met eisen van de gemeente over de inrichting van de openbare ruimte. Aan de praktische onderdelen van de Oliemolenhof is ook gedacht, zo ligt er gravel op de grond. Dat is bijvoorbeeld tijdens festivals een betere ondergrond dan gras en maakt het een multifunctionele buitenruimte.

Oud en nieuw combineren

Aan het plein zit nog een ingenieus project, want het kantoorgebouw van TwynstraGudde is een mooi voorbeeld van hedendaags werken. “We hebben de medewerkers verleid met mooie voorbeelden van Google en Apple en knoopten de ideeën aan elkaar”, zegt Van Robbers. Van maandag tot en met donderdag is het een unieke flexplek waar mensen uit de omgeving kunnen werken. Op vrijdag zijn de medewerkers van TwynstraGudde zelf aanwezig en maken ze gebruik van het gebouw. Op deze manier is er geen onnodige leegstand van de kantoorruimte en wordt alle ruimte efficiënt gebruikt.

Opvallend is dat het gebouw om het poppodium Fluor heen gebouwd. Hier komen het oude en het nieuwe en vrije tijd en bedrijfsleven duidelijk samen. Dat draagt bij aan de uitstraling van het gebied. Om die verbinding te benadrukken, is ook de oude muur doorbroken, en is er een poort en verbinding gecreëerd tussen de Oliemolenhof en de Prodentfabriek.

Innovatief met energie

Het uitgangspunt van Schipper Bosch bij de ontwikkeling van De Nieuwe Stad is koesteren wat er is en innovatief daarop voortbouwen. Het doel is ook om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn en om binnen De Nieuwe Stad geen fossiele brandstof te gebruiken. Het gebied moet daarom energie- en grondstoffenneutraal worden. Daarvoor zijn al 300 zonnepanelen geplaatst op het dak en is een innovatief warmtenet aangelegd, dat wordt gevoed door een biowarmteinstallatie.

Gemeente én omgeving betrekken

Natuurlijk gaat niet alles vanzelf, ook bij de ontwikkeling van De Nieuwe Stad waren er kuilen in de weg. Op de plek waar nu het mbo zit, zat eerst tijdelijk een kleinere onderneming. Dit bedrijf moest dan ook verplaatsen toen het mbo eraan kwam. Ook kun je goed overleg hebben met de gemeente, maar nog altijd aanlopen tegen protesterende belangenorganisaties, waardoor vertraging in het proces komt. Je moet dus ook goed communiceren met de omgeving bij stedelijke transformaties.

De dynamiek van De Nieuwe Stad is bijna compleet. Werken en leren kan al volop, maar de moeilijkste opgave komt met het combineren met leven. Op deze plek moeten namelijk ook nog 500 woningen komen, vertelt Van Robbers tijdens de excursie. “Dat betekent een nieuwe spannende tijd voor de Nieuwe Stad.”