Vragen over participatie? De inspiratiegids geeft antwoord (en voorbeelden)

Binnenstedelijke transformatie vraagt om een goede interactie met bedrijven, bewoners en andere gebiedsgebruikers. Door zo snel mogelijk samen om tafel te zitten, vergroot je de kwaliteit van oplossingen én de acceptatie voor het plan en proces. Het samenbrengen van verschillende perspectieven, kennis en creativiteit vergroten dus de waarde van je plan. Anita van de Looij en Marte Kappert van de Katalysator Participatie geven in de Inspiratiegids Participatie Omgevingswet voorbeelden hoe je participatie slim inzet bij gebiedstransformaties.

De toekomstige Omgevingswet moet zorgen dat bij nieuwe ontwikkelingen in de leefomgeving alle relevante belangen in samenhang én vanaf het begin worden bekeken en afgewogen. Dus geen afvinklijstjes meer aan het eind van het proces, maar in samenwerking met de samenleving tot plannen komen. Juist door onder andere burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties te betrekken bij de totstandkoming, kun je besluitvormingsprocedures versnellen. Tijdig samenwerken vergroot ook de kwaliteit van oplossingen. Maar hoe wordt iedereen gehoord? Hoe kom je samen tot goede oplossingen en neem je de belangen van alle partijen mee in je nieuwe omgevingsplan? Daarvoor is de Inspiratiegids Participatie Omgevingswet ontwikkeld, gebaseerd op praktijkverhalen uit het hele land. In 2017 is het project begonnen en inmiddels telt de gids 45 verhalen met vragen en antwoorden over participatie. “Want het is niet altijd makkelijk om participatie te regelen door tijdgebrek en onzekerheid. De inspiratiegids vertelt hoe anderen het doen”, zegt Anita van de Looij.

Participatie als middel tegen weerstand

Erna van Holland zorgde als procesmanager dat er een samenwerkingsovereenkomst kwam tussen de gemeente Veghel en de woningcorporatie over de vernieuwing van Oranjewijk. De corporatie had een aantal woningen afgeschreven, maar buurtbewoners waren tegen de sloop. Van Holland moest de tegenstrijd van de bewoners omzetten naar samenwerking met de gemeente en de corporatie. Ze begon met een fundament leggen. “Met een cultuurhistorisch onderzoek zorgden we dat bewoners zich trots gingen voelen; de plek kreeg een waardestelling. Van daaruit konden ontwerpers verder gaan met de renovatie en nieuwbouw.”

Van Holland startte daarna een Publiek Private Buurtsamenwerking (PPBS), een werkgroep die bestaat uit gemeente, corporatie en bewoners. De werkgroep kwam met een nieuw voorstel binnen de kaders van de gemeente en de corporatie en organiseerde informatieavonden over hun nieuwe plannen. “Mensen die niet in de werkgroep wilden, gingen toen protesteren. Dat zorgde voor irritaties bij de bewoners die wel tijd hadden gestoken in oplossingen. Zij onderbouwden hun keuzes en dat werd door de meerderheid gewaardeerd. Met deze werkwijze hebben zij de tegengroep weggewerkt.”

Burgerinitiatief en oefenrechtbank

Participatie kan volgens Eduard Ravenhorst van De Coöperatieve Samenleving ook andersom komen: ondernemende burgers die met een burgerinitiatief hun buurt of regio willen versterken. In de deelgemeente Notter-Zuna in Wierden speelden vragen als: wat is de rol en het mandaat van de gemeente? Hoe zwaar moet je volgens de wet tillen aan inclusiviteit? Wanneer is voldoende aandacht besteed aan het voorzorgbeginsel en fair play-beginsel? Met de oefenrechtbank Notter-Zuna Omgevingswet krijgen gemeente én bewoners antwoorden op deze vragen. Met een gebiedscoöperatie, gericht op thema’s als wonen, zorg, landschap en energie, werkt het hele dorp aan een generatiebestendig Notter Zuna. Ook zoekt de gemeente(raad) Wierden hiermee actief naar haar rol.