Stabiliteit in wet- en regelgeving nodig bij stedelijke transformaties

Benut de potentie van versnellers, zorg voor doorzettingsmacht, maak slimme combinaties in financiering en samenwerking – dit zijn enkele aanbevelingen waarmee bestuurders de woningbouw in bestaande steden en dorpen kunnen intensiveren. Tijdens een diner op 27 november in het kader van het programma Stedelijke Transformatie, spraken bestuurders van gemeenten, provincies en bouw-, ontwikkel- en investeringsbedrijven over de kansen van stedelijke transformaties. Het zijn lange processen. Om de continuïteit van deze processen te waarborgen, vroegen we de bestuurders onder meer wat zij nodig hebben om binnenstedelijk meer ruimte voor wonen te creëren. De aanbeveling ‘zorg voor stabiliteit in wet- en regelgeving’ sprong er onder meer uit.

De binnenstedelijke gebiedstransformaties duren vaak lang. Marktpartijen betrekken complexiteit, doorlooptijd en rendement bij hun overweging om zich te committeren in projecten. Zij zoeken daarbij naar een vertrouwensbasis voor langjarige samenwerking. Een stabiele omgeving in wet- en regelgeving draagt hieraan bij.

Salderingsregeling

De onzekerheid over de looptijd van de salderingsregeling helpt bijvoorbeeld niet. Deze regeling stimuleert investeringen in duurzaamheid, onder meer bij bouwprojecten. Demissionair minister Kamp beloofde in juli nog deze regeling pas na 2023 om te vormen. In het regeerakkoord is te lezen dat de regeling in 2020 al moet stoppen. Dit betekent dat de hele businesscase bij nieuwe projecten een grotere onzekerheid met zich meebrengen. Het rendement op transformatieprojecten is al beperkt. Deze onzekerheid werkt alleen maar vertragend, met risico tot afstel.

Crisis- en herstelwet

Wetgeving kan stimulerend werken. De Crisis- en herstelwet is hiervan een goed voorbeeld. Het biedt mogelijkheden om procedures te versnellen. Door deze wet krijgen bepaalde projecten een snellere behandeling bij de Raad van State. Maar het geeft ook mogelijkheden om op een iets andere manier met wet- en regelgeving om te gaan, bijvoorbeeld om op het gebied van milieu tijdelijk van de normen af te wijken. Deze werkwijze zorgt ervoor dat projecten net het laatste steuntje in de rug kunnen krijgen om tot uitvoering te kunnen komen. Gemeenten maken steeds vaker succesvol gebruik van de mogelijkheden in de Crisis- en herstelwet.

Daarmee is dit dus een goed voorbeeld van een wet die behouden moet blijven. De basis van de Crisis- en herstelwet ligt echter in de crisis. De crisis lijkt nu voorbij, waardoor de fase van herstel is aangetreden. Nu ontstaat onzekerheid of deze wet nog wel voldoende basis heeft, waardoor een rechter mogelijk een streep kan trekken door besluiten op basis van deze wet. Permanent maken van deze wetgeving neemt de onzekerheid weg en stimuleert daarmee de ontwikkelingen.

Lokaal beleid

Maar ook lokaal is transparantie en continuïteit belangrijk. Wees consequent. Dit betekent helderheid voor iedereen binnen welke kaders ontwikkelingen moeten plaatsvinden. Tussentijdse aanpassing van de spelregels tijdens het proces is funest. Maak vooraf duidelijke afspraken, zorg voor flexibiliteit in de afspraken. De flexibiliteit moet alleen niet leiden tot onzekerheid. De bestuurders gaven als aandachtspunt mee: beloon goede ontwikkelingen en goed gedrag. Een standaardreflex is om slecht gedrag met allerlei regelgeving af te straffen. Een wortel om te verleiden helpt beter dan een stok om te slaan.

Programma Stedelijke Transformatie

Deze stabiliteit is een voorwaarde om in stedelijke transformaties te kunnen intensiveren. Ook dan blijven er nog voldoende andere opgaven over, die maken dat transformatie niet vanzelf gaat. Het programma Stedelijke Transformatie wil deze opgaven in thema’s bundelen en met deze verschillende thema’s aan de slag gaan. Door de bestaande kennis die er in het land is zo veel mogelijk te benutten en door samen met betrokkenen bij transformatieprojecten te verkennen welke nieuwe opgaven er zijn. Maar ook door te zorgen voor continuïteit. In de komende periode stellen we een overdrachtsdocument op voor nieuwe colleges om aan te geven wat zij kunnen doen om stedelijke transformaties te stimuleren.