Autodelen: van list tot leefstijl

Deelmobiliteit is een veelgehoord antwoord op de stedelijke verdichtingsopgave. Autodelen vermindert de parkeerdruk en maakt binnenstedelijke woningbouw beter betaalbaar. Toch is autodelen meer dan een planologische list, en vooral een uiting van bewuster reisgedrag. Een stap in de richting van een duurzame leefomgeving, aldus ontwikkelaar BPD en de gemeente Rotterdam. Tijdens het tweede jaarcongres Stedelijke Transformatie vertelden zij over de City Deal ‘Elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling’.

Autodelen ‘leeft’, zo bewijst Kees van der Reijden met een slide vol krantenkoppen bij de start van de deelsessie Elektrische deelmobiliteit en parkeren. Wat beweegt het groeiend aantal autodelers, dat inmiddels oploopt tot zo’n 400.000? Volgens de secretaris van de City Deal bij Rijkswaterstaat gaat het om geld, gemak en idealen. “Wie minder dan 12.000 kilometer per jaar rijdt, is met autodelen goedkoper uit dan met autobezit. Je hebt geen zorg over parkeren en onderhoud en kunt, afhankelijk van het concept, uit meerdere auto’s kiezen. Ook milieubewustzijn en het willen wonen in een autoluwe omgeving speelt een rol.”

In de City Deal ‘Elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling’, bekrachtigd in 2018, werken zeventien partijen aan innovatieve woningbouwprojecten met een grote rol voor elektrisch autodelen. Bij het driejarig programma, met een totale massa van 5.000 woningen en 200 elektrische deelauto’s, telt zes van de zeven betrokken steden méér dan 150.000 inwoners. Maar de opgedane kennis kan óók middelgrote steden helpen, benadrukt Van der Reijden. “En weet dat autodelen en autobezit elkaar niet uitsluiten. Autodelen kan ook een alternatief zijn voor een tweede of zelfs derde auto. Daarin is de auto-afhankelijkheid van een gebied doorslaggevend.”

Erasmusveld en Rotterdam Central District

Het Haagse nieuwbouwproject Proeftuin Erasmusveld wordt ontwikkeld door BPD en hier past autodelen naadloos bij de visie van het plan, aldus Jos de Vries, adviseur duurzame energie en duurzaam bouwen bij BPD. “De slogan van dit project – ‘bewust anders wonen in Den Haag’ – geeft het al aan; we streven naar een energieleverende, circulaire en autoluwe wijk waar het gezond wonen is. Uit cocreatiesessies blijkt dat de doelgroep van het plan behoefte heeft aan dit soort collectieve diensten, zowel vanuit een duurzame als vanuit sociale gedachte. Daarnaast houden we met autodelen het parkeren uit het zicht.”
In Erasmusveld is autodelen meer leefstijl dan list. BPD heeft onderzocht dat de locatie zich ervoor leent en weet dat de doelgroep achter het principe staat. Ook in de tweede casus, Rotterdam Central District (RCD), is autodelen te linken aan de visie die op de Rotterdamse binnenstad is geprojecteerd. “De kern van onze City Lounge-gedachte is een aantrekkelijke en levendige binnenstad”, vertellen Tico Hernandez en Joni Reijven van de gemeente Rotterdam. “We willen een binnenstad als plek voor ontmoeting, verblijf en vermaak. Want het extreem verdichte RCD wordt meer en meer een verblijfsgebied, waar de komende jaren 1.000 woningen worden toegevoegd.”

Verkennen en verleiden

Minder parkeerplaatsen op straat baant de weg vrij voor een betere luchtkwaliteit, meer groen en minder geluidsoverlast. Door de grote druk op de ruimte is een flexibele parkeereis in hartje Rotterdam tegelijkertijd praktische noodzaak. Hernandez legt uit dat Rotterdam ontwikkelaars probeert te verleiden tot autodeelconcepten met een parkeerregeling waarin vrijstellingen te verdienen zijn, oplopend tot honderd procent op toplocaties. “Het structureel (minimaal tien jaar) aanbieden van deelauto’s of Mobility as a Service-concepten zijn redenen voor een lagere parkeereis, net als het realiseren van extra fietsparkeerruimte. Ook de nabijheid van openbaar vervoer of parkeren op acceptabele loopafstand wegen we hierin mee.”
Waar BPD zich in het Haagse Erasmusveld richt op starters en doorstromers met een ‘groene bril’, wordt in het RCD ingezet op expats en (startende) hoogopgeleide een- en tweepersoonshuishoudens. Ken de bewoners en hun leefstijl, betoogt Reijven, want wie zich waagt aan het toepassen van deelmobiliteit is niet meer slechts gebieds-, maar ook gedragsontwikkelaar. De Vries vult aan: “Ontwikkelaars staan voor de uitdaging om niet slechts woningen, maar ook deelconcepten aan de man te brengen. Bijvoorbeeld door in te spelen op hun leefstijl en een gevoel van trots aan te wakkeren. Gemeenten zoeken dan weer manieren om ontwikkelaars te verleiden te pionieren met nieuwe mobiliteitsconcepten, zoals in Rotterdam gebeurt via het parkeerbeleid.”

Autodelen bij binnenstedelijke transformaties

Tijdens de werksessie wordt met scherpte gediscussieerd over de potentie van autodelen bij binnenstedelijke transformaties. Werkt autodelen ook in projecten waar de doelgroep meer auto-afhankelijke en minder deelgrage leefstijl heeft? En wat betekent het verlagen van de parkeereis voor de inclusiviteit van je project, gelet op de mensen voor wie autobezit vooralsnog een must is? Welk concept werkt waar? Dat is niet voor niets één van de leervragen die in de City Deal centraal staat. Net als de vraag wat nou eigenlijk het effect is van een lagere parkeernorm op de betaalbaarheid en bouwsnelheid van nieuwe betaalbare woningen. Daarmee zijn we terug bij de list én bij de drijfveer van het programma Stedelijke Transformatie. Wordt vervolgd!